Sau hợp nhất, tỉnh Tuyên Quang có tổng diện tích rừng và đất lâm nghiệp là 1.024.357,78 ha, trong đó diện tích trong lâm nghiệp 1.008.235,46 ha (rừng đặc dụng: 106.043,78 ha; phòng hộ: 352.645,92 ha; sản xuất: 549.545,76 ha) và diện tích rừng ngoài lâm nghiệp 16.122,32 ha, chiếm trên 73% diện tích đất tự nhiện của tỉnh. Tổng diện tích rừng hiện có là 901.649,28 ha (rừng tự nhiên: 620.891,47 ha; rừng trồng: 231.897,68 ha; diện tích đã trồng cây rừng: 48.860,13 ha); tỷ lệ che phủ rừng ước đạt 62,2% thuộc một trong những tỉnh có tỷ lệ che phủ rừng lớn nhất cả nước.
Việc hợp nhất hai địa phương với diện tích rừng lớn mang lại dư địa và tiềm năng phát triển rừng đa dạng, nhưng song song với đó cũng đặt ra những khó khăn và thách thức trong công tác quản lý và bảo vệ rừng. Với địa bàn rộng, rừng trải dài, nhiều khu vực núi cao chia cắt khiến việc di chuyển kiểm tra, tuần tra không dễ dàng, nhất là vào mùa mưa hoặc thời điểm nguy cơ cháy rừng cao. Do đó, đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số là cần thiết, giúp triển khai công tác quản lý, bảo vệ rừng chủ động và triệt để hơn. Đó cũng là một trong nhiều hướng đi và giải pháp mà lực lượng Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang đang thực hiện.
Ông Đào Duy Tuấn, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang.
Từ năm 2021, Tuyên Quang đã chủ động triển khai hệ thống quản lý rừng trên không gian số thông qua việc ứng dụng Hệ thống thông tin quản lý ngành Lâm nghiệp, phần mềm theo dõi diễn biến tài nguyên rừng FRMS, bản đồ số GIS, cùng các công cụ giám sát bằng ảnh vệ tinh, flycam và thiết bị định vị GPS.
Công nghệ GIS và thiết bị định vị GPS giúp cán bộ kiểm lâm xác định ranh giới, theo dõi hiện trạng và tổ chức tuần tra hiệu quả hơn. Ngoài ra, việc xử lý thủ tục hành chính về lâm nghiệp cũng được số hóa, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và thực hiện thủ tục nhanh chóng, minh bạch.
Việc số hóa dữ liệu giúp theo dõi biến động rừng nhanh chóng, chính xác, hỗ trợ hiệu quả cho công tác tuần tra và ngăn ngừa vi phạm. Cùng với đó, đơn vị chú trọng đào tạo, bồi dưỡng năng lực cho kiểm lâm địa bàn, lực lượng bám sát cơ sở, trực tiếp cùng người dân bảo vệ rừng.
Cán bộ kiểm lâm sử dụng phần mềm thông minh trên điện thoại để kiểm tra, giám sát biến động của rừng.
Chi cục Kiểm lâm, Kiểm lâm khu vực, các công ty lâm nghiệp đều được tập huấn, hướng dẫn sử dụng phần mềm để đồng bộ dữ liệu. Mỗi lô rừng, tiểu khu, chủ rừng được đánh dấu bằng tọa độ định danh cụ thể trên bản đồ số. Nhờ đó, việc theo dõi rừng không còn là những con số khô cứng trong sổ thống kê, mà đã được số hóa thành bản đồ sinh động, trực quan. Cán bộ kiểm lâm sử dụng điện thoại thông minh tải các phần mềm ảnh viễn thám theo dõi diễn biến rừng như: MAPinr, Super GeoGPS, Geo2GPS liên kết với ảnh vệ tinh, hỗ trợ việc xác định vị trí, đánh dấu, tìm điểm theo những tọa độ có sẵn, hỗ trợ khảo sát thực địa, thu thập các thông tin địa lý, hiện trạng rừng. Kết hợp với ảnh vệ tinh Sentinel, máy định vị GPS để xác định tọa độ, nhận biết hiện trường và có thể phát hiện nhanh các điểm nghi mất rừng do sạt lở, chặt phá rừng.
Với những mô hình thí điểm ban đầu mang lại hiệu quả đáng lưu tâm, ngành Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang xem khoa học - công nghệ, chuyển đổi số là xu hướng của thời đại, nhằm hỗ trợ quản lý tài nguyên rừng và tối ưu hóa quá trình sản xuất và bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Đặc biệt, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang đã xây dựng phần mềm cảnh báo sớm nguy cơ cháy rừng dựa trên công nghệ ứng dụng ảnh vệ tinh; đưa vào sử dụng, vận hành các biển báo hiệu cấp dự báo cháy rừng điện tử tự động hiển thị thông tin cấp dự báo nguy cơ cháy rừng và hệ thống dự báo, cảnh báo nguy cơ cháy rừng. Mọi điểm cháy trên địa bàn tỉnh được phát hiện và thông báo bằng tin nhắn qua điện thoại di động đến lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Chi cục Kiểm lâm tỉnh, Kiểm lâm các khu vực, giúp việc nắm bắt, chỉ đạo và xác minh được kịp thời, nâng cao tính chủ động trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng.
Đến nay, toàn tỉnh Tuyên Quang đã hoàn thiện cơ sở dữ liệu số hóa trên 1 triệu ha rừng và đất lâm nghiệp, toàn bộ đã được cập nhật vào hệ thống FRMS và đồng bộ hóa với cơ sở dữ liệu quốc gia về lâm nghiệp.
Tập thể cán bộ Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang.
Bên cạnh đó, Chi cục đã triển khai thí điểm ứng dụng công nghệ cao xây dựng hệ thống phát hiện sớm mất rừng từ ảnh vệ tinh. Với việc sử dụng dữ liệu vệ tinh và các thuật toán phân tích mạnh mẽ, hệ thống sẽ giúp phát hiện nhanh chóng những biến đổi về diện tích rừng và những điểm có dấu hiệu nghi ngờ bị xâm hại rừng hoặc mất rừng để cung cấp cảnh báo sớm. Từ đó, lực lượng kiểm lâm các hạt và trạm được chỉ đạo tổ chức kiểm tra tại thực địa, kịp thời xử lý các trường hợp vi phạm theo đúng quy định của pháp luật.
Ông Đào Duy Tuấn, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang cho biết: Thực hiện Nghị quyết số 36 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021 - 2030, trong đó có giải pháp về ứng dụng khoa học công nghệ vào quản lý, bảo vệ, phát triển rừng, ngành Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang sẽ tiếp tục chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin, các phần mềm trong quản lý, bảo vệ rừng, từ đó tăng cường giám sát, tuần tra rừng hiệu quả.
Việc Tuyên Quang mạnh dạn đưa dữ liệu số vào giám sát và bảo vệ tài nguyên rừng không chỉ khẳng định tư duy đổi mới mà còn mở ra hướng tiếp cận hiện đại trong quản lý lâm nghiệp. Khi thông tin được cập nhật liên tục, minh bạch lực lượng chức năng có thể xử lý tình huống kịp thời, từ đó, giảm thiểu thiệt hại và ngăn chặn hiệu quả các hành vi xâm hại rừng.
Đồng thời, hệ thống số hóa giúp tối ưu hóa nguồn lực, rút ngắn thời gian kiểm tra và nâng cao độ chính xác trong đánh giá. Đây là yếu tố quan trọng để địa phương tiến tới quản lý rừng bền vững, tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng tiêu chuẩn quản trị hiện đại trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.
“Dù đạt nhiều kết quả tích cực, song Tuyên Quang vẫn xác định quản lý, bảo vệ rừng trên không gian số là quá trình lâu dài, cần được đầu tư đồng bộ và liên tục. Hạ tầng viễn thông ở vùng sâu, vùng xa còn hạn chế; nhiều chủ rừng cá nhân chưa quen với công nghệ; dữ liệu rừng vẫn cần được cập nhật thường xuyên để đảm bảo tính chính xác”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Thời gian tới, Chi cục Kiểm lâm sẽ tham mưu với Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục phối hợp với Cục Lâm nghiệp - Kiểm lâm, các doanh nghiệp công nghệ để xây dựng Trung tâm giám sát tài nguyên rừng thông minh, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phân tích ảnh vệ tinh, nhận diện biến động, đồng thời tích hợp với hệ thống cảnh báo thiên tai, cháy rừng.
Tuyên Quang cũng định hướng phát triển nền tảng dữ liệu mở về lâm nghiệp, kết nối với các doanh nghiệp chế biến gỗ, các tổ chức quốc tế để hỗ trợ xuất khẩu gỗ hợp pháp, tạo giá trị gia tăng cho kinh tế rừng. Kết nối dữ liệu từ khâu trồng rừng, chăm sóc, khai thác, chế biến đến tiêu thụ. Đây là hướng đi phù hợp với chiến lược phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021-2030 của Chính phủ và xu thế chuyển đổi số quốc gia.
Những nỗ lực đó không chỉ giúp Tuyên Quang giữ vững “lá phổi xanh” của vùng Đông Bắc mà còn góp phần hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi số toàn diện ngành Lâm nghiệp, xây dựng hình ảnh một Tuyên Quang xanh - hiện đại - bền vững.
Báo Công lý
