Lực lượng chức năng cùng người dân trong thôn Bó Lách đi tuần tra rừng
Con đường dẫn vào thôn Bó Lách, xã Quản Bạ (Tuyên Quang) uốn lượn như dải lụa quanh triền núi. Đứng trước rừng thông bạt ngàn, ông Vàng Páng Sèng, Bí thư Chi bộ thôn Bó Lách, bồi hồi nhớ lại: “Cách đây 10 năm, nhờ sự tuyên truyền, vận động của lực lượng kiểm lâm cùng sự chỉ đạo quyết liệt từ cấp ủy, chính quyền địa phương, Ban Quản lý rừng đã triển khai kế hoạch trồng cây, quyết tâm xóa bỏ những quả đồi trọc”. Chính từ kế hoạch ấy, hôm nay Bó Lách đã khoác lên mình tấm áo rừng xanh mát.
Một thập kỷ kiên trì đã mang lại “trái ngọt”: những cây sa mộc nhỏ bé ngày nào nay đã vươn mình thành khu rừng bạt ngàn, vững chãi. Bí thư chi bộ phấn khởi chia sẻ: “Thứ nhất, rừng đem lại cảnh quan xanh, bầu không khí trong lành, cải thiện môi trường toàn xã. Thứ hai, khi tận mắt thấy cây rừng trưởng thành, bà con hiểu rõ giá trị từ công sức bỏ ra, từ đó càng có động lực để nâng cao ý thức, cùng nhau bảo vệ và quản lý rừng tốt hơn”.
Những mầm xanh từ chính bàn tay người dân đã phủ kín các triền núi, biến nơi đây thành “kho dự trữ sinh thái”, vừa bảo tồn, vừa phát triển sinh kế gắn với kinh tế xanh. Ở nhiều bản làng, hương ước bảo vệ rừng trở thành “luật rừng” bất thành văn, được chính cộng đồng giám sát.
Lực lượng Kiểm lâm phổ biến kiến thức Lâm luật cho Ban lãnh đạo thôn để tuyên truyền tới bà con hiểu và bảo vệ rừng.
Ông Lục Xuân Thành, thôn Bó Lách, cho biết: “Gia đình tôi trồng dưới tán rừng thảo quả, chăn nuôi thêm gia súc. Nhờ rừng, kinh tế khấm khá hơn. Mình có trách nhiệm chăm rừng, rừng lại cho mình nguồn sống”. “Ngày trước, bà con chưa ý thức được hết giá trị của rừng. Nhưng từ khi có chủ trương giao đất, giao rừng và gắn trách nhiệm quản lý, bảo vệ, cuộc sống của người dân thay đổi rõ rệt. Rừng không còn là của chung vô chủ, mà đã trở thành của cải, là kế sinh nhai của mỗi gia đình”.
Ông Lâm Đình Đăng, Trưởng thôn Bó Lách, cho biết: “Thôn có 132 hộ dân, 546 khẩu, chúng tôi tuần tra một lần mỗi tuần, đặc biệt trong mùa khô để đảm bảo bà con không đốt lửa gần bìa rừng. Đồng thời, chúng tôi vận động người dân phát quang và tạo đường băng cản lửa”.
“Chúng tôi đưa việc bảo vệ rừng vào hương ước. Ai vi phạm sẽ bị cả thôn phê bình và xử lý. Nhờ đó, bà con tự giác, không còn chặt phá, lấn chiếm như trước nữa”, ông Đăng chia sẻ thêm.
Dù nắng hay mưa, công việc của họ gắn liền với nhiều hy sinh thầm lặng.
Cơ chế cộng đồng này vừa bền chặt, vừa mang tính răn đe, giúp quản lý rừng hiệu quả. Đặc biệt, gắn trách nhiệm với lợi ích kinh tế như chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tạo động lực lớn. Người giữ rừng được trả công xứng đáng, vừa khẳng định tính công bằng, vừa khơi dậy ý thức tự quản.
Bà Lâm Tốt Nghiệp, Kiểm lâm viên phụ trách địa bàn xã Quản Bạ, chia sẻ: “Ngay từ đầu, công tác quản lý, bảo vệ và đặc biệt là trồng rừng đã được xác định là nhiệm vụ then chốt để phủ xanh đất trống, đồi núi trọc”.
Theo bà Nghiệp, những ngày đầu triển khai gặp không ít khó khăn do tập quán canh tác và sự e ngại của người dân về hiệu quả kinh tế. Thế nhưng, bằng sự kiên trì bám bản, bám dân, lực lượng kiểm lâm đã dần nhận được sự đồng thuận, bà con thành những người bạn đồng hành đáng tin cậy trong hành trình giữ rừng.
Để quản lý hiệu quả, kiểm lâm đã phối hợp với các thôn, bản xây dựng quy chế và ban hành hương ước bảo vệ rừng. Nhờ vậy, ý thức cộng đồng ngày càng được nâng cao. Bà Nghiệp khẳng định: “Chúng tôi luôn sẵn sàng phối hợp chặt chẽ với chính quyền và nhân dân để đẩy mạnh trồng rừng, bảo vệ và phát triển rừng một cách bền vững”.
Nhờ chăm sóc và bảo vệ tốt, hôm nay Bó Lách đã khoác lên mình tấm áo rừng xanh mát.
Ông Đinh Xuân Lượng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang, nhìn nhận bức tranh toàn cảnh với nhiều gam màu đan xen. Ông cho biết, độ che phủ rừng của tỉnh hiện đạt 62,2%, đời sống của người dân gắn với nghề rừng đã dần ổn định. Tình trạng phá rừng giảm rõ rệt, song vẫn còn tồn tại những vi phạm, chủ yếu liên quan đến cháy rừng do bất cẩn.
Theo ông Lượng, nhiều mô hình mới đang mở ra hướng đi bền vững, từ cộng đồng chung tay bảo vệ rừng đến phát triển du lịch sinh thái gắn kết doanh nghiệp và người dân. Đây không chỉ là giải pháp bảo vệ rừng hiệu quả, mà còn tạo sinh kế, góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo mục tiêu cốt lõi của chương trình Nông thôn mới.
Tuy nhiên, để có được kết quả ấy, lực lượng kiểm lâm phải đối mặt với vô vàn khó khăn. “Công tác kiểm lâm đòi hỏi phải bám rừng, gần dân”, ông Lượng chia sẻ.
Với phần lớn cư dân là đồng bào dân tộc thiểu số, rào cản ngôn ngữ từng là thách thức lớn. Những “chiến sĩ áo xanh” đã chọn cách sống lâu dài cùng bà con, kiên trì học phong tục, tập quán, ngôn ngữ để trở thành người bạn đồng hành thực sự.
Công việc của họ gắn liền với nhiều hy sinh thầm lặng: trực chốt nơi rừng sâu, thiếu điện, thiếu nước, xa gia đình. “Lực lượng kiểm lâm cũng giống như công an, quản lý thị trường, ngày nghỉ lễ đều phải sẵn sàng có mặt”, ông Lượng bộc bạch. Khi người dân sum họp trong những ngày trọng đại, họ vẫn lặng lẽ đứng gác bên rừng.
Với những kiểm lâm trẻ, việc được tham gia một dịp đặc biệt như sinh nhật vợ, con hay người thân là điều hiếm hoi. “Có khi quãng đường ra vào địa bàn mất 2-3 ngày, công việc bận rộn khiến họ chẳng thể nhớ hay sắp xếp được cho những ngày cá nhân”, ông Lượng cho biết thêm.
Không chỉ dừng lại ở việc giữ rừng, Tuyên Quang còn mở hướng khai thác giá trị kinh tế xanh từ rừng. Các mô hình nông, lâm kết hợp như trồng dược liệu, thảo quả, mắc ca, chăn nuôi dưới tán rừng đã giúp nhiều hộ dân nâng cao thu nhập. Du lịch cộng đồng, trải nghiệm sinh thái… cũng đang khai thác lợi thế “màu xanh” để phát triển bền vững.
Khi rừng được bảo vệ tốt, hiệu ứng lan tỏa sang nhiều lĩnh vực: giảm phát thải khí nhà kính, duy trì đa dạng sinh học, tạo việc làm cho người dân, và quan trọng hơn cả trở thành “lá chắn xanh” cho chiến lược phát triển kinh tế xanh, nông thôn mới kiểu mẫu.
Từ những câu chuyện giản dị của bà con thôn Bó Lách cho đến tấm lòng tận tụy của kiểm lâm, có thể thấy rõ: sức mạnh bảo vệ rừng đến từ sự đồng lòng. Người dân được hưởng lợi, cộng đồng tự giám sát, kiểm lâm kiên trì bám bản, chính quyền tạo cơ chế hỗ trợ tất cả hợp lại thành một bản hòa ca.
Trước khi sáp nhập Hà Giang và Tuyên Quang từng đặt ra thách thức không nhỏ, song đồng thời cũng mở ra tiềm năng phát triển bền vững. Với hơn 900.000 ha đất lâm nghiệp, trọng trách bảo vệ và phát triển rừng trở nên nặng nề hơn bao giờ hết. Trong tương lai, khi kinh tế xanh ngày càng trở thành xu thế chủ đạo, Tuyên Quang có đầy đủ nền tảng để đi tiên phong: rừng giữ vai trò trụ cột, cộng đồng là trung tâm, và mục tiêu nông thôn mới chính là “sân khấu” để bản giao hưởng xanh tiếp tục ngân vang.
Nguồn: Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh
